Als een voetbalarbiter of een assistent op een relatief jonge leeftijd het besluit neemt om te stoppen dan gaat daar meestal wel wat aan vooraf. En het betreft dan in het gros van dit soort gevallen een negatieve gebeurtenis of een niet te negeren signaal. De 31-jarige assistent-scheidsrechter Jack Koornneef, die een aantal jaren actief is geweest op het hoogste amateurvoetbalniveau, ervoer het tweede. En nam een besluit waar je het grootste respect voor moet hebben.
“Afgelopen seizoen heb ik een punt achter mijn carrière gezet. Op 29 mei 2023 ging mijn grootste droom/doel in vervulling. Ik was als assistent aangesteld bij de kampioenswedstrijd in Jack’s League ofwel de Tweede Divisie. Ik weet voor mijzelf dat dit het hoogst haalbare was, ofwel mijn doel was behaald. Daarnaast speelde ook iets anders mee. In de zomer van 2023 ging ik in gesprek met mijn vriendin en met mensen die heel dicht bij mij staan. Het gesprek ging over datgene wat ik behaald heb, maar ook over mijn verstandelijk beperkte dochter. Met ingang van het seizoen 2023 – 2024 besloot ik voor mijn gezin te kiezen. Heb twee kinderen, een zoontje van tweeëneenhalf en een dochter van acht jaar. Mijn dochter heeft het ‘1q21.1 microdeletiesyndroom’ en is daarbij ook verstandelijk beperkt. Daardoor besloot ik dat ik meer en dichter bij huis wilde zijn voor de kinderen. Bovendien speelde ook mee dat ik af en toe wedstrijden in bijvoorbeeld Friesland of Limburg had, waar weinig beleving in het spel zat en waar ik eigenlijk geen voldoening meer kon uithalen. Dit zijn de enige redenen geweest waarom ik ben gestopt.”
Het lidmaatschap van de KNVB startte ongeveer 25 jaar geleden. “Toen ben ik begonnen met voetballen bij VV Verburch in Poeldijk. Ik heb daar gespeeld tot mijn zestiende ongeveer. Als fluitist begon ik al heel vroeg. Van mijn elfde tot mijn zeventiende heb ik wedstrijden geleid voor de voetbalclub. Ik heb ongeveer tien jaar gevoetbald bij VV Verburch. Een echte clubman dus: ik ben de club trouw gebleven totdat ik naar de KNVB vertrok als scheidsrechter.”
Om arbiter te worden was er wel een heel speciale aanleiding. “Dit is wel een leuke vraag. Mijn vader overleed in 2001, toen was ik 8 jaar. Mijn moeder had een brief naar Feyenoord gestuurd om mascotte te worden. Uiteindelijk werd ik dat in 2003 en mocht ik met de scheidsrechter mee het veld op. Dat had zoveel indruk op mij gemaakt.”
Het leiden van wedstrijden trok de Westlander. “In 2005 werden wij verplicht bij de jongere jeugd te fluiten. Ik deed het voor mijn teamgenoten tegen betaling en zo floot ik gerust drie jongste jeugdwedstrijden op een ochtend voordat we ’s middags zelf moesten voetballen. Ook een zware blessure hielp mee. Toen stond ik op het veld – zo nodig met krukken – wedstrijdjes te fluiten. Niet alleen omdat het moest, maar ook en vooral omdat ik het leuk vond. In 2010 rondde ik mijn opleiding BOS-veldvoetbalscheidsrechter af en dat was voor mij een reden om het avontuur bij de KNVB aan te gaan als scheidsrechter. In 2013 kon ik een speciaal begeleidingstraject in van de KNVB. Alleen werd die droom om zeep geholpen doordat er eind 2013 kanker was ontdekt bij mijn moeder. Uiteindelijk heb ik mijn ambities als arbiter daardoor moeten parkeren.”
Maar Koornneef liet zijn hoofd niet hangen. “Ik liet mij niet kennen en besloot de cursus assistent-scheidsrechter te volgen. Na de cursus mochten er vijf van hen doorstromen naar de toenmalige hoofdklasse en ik was nummer zes. Als nummer zes mocht ik na het behalen van de cursus in het seizoen 2014-2015 vanuit de KNVB een jaar assisteren bij Feyenoord O18 op het hoogste jeugdvoetbalniveau. Mocht zelfs drie weken mee naar Indonesië. Vanaf het seizoen 2015-2016 werd die competitie bezet door KNVB-officials, waardoor ik na dat belevingsjaar kon gaan assisteren voor de KNVB.”
De laatste jaren is er veel veranderd. “Qua voetbal zijn er veel spelregelwijzigingen doorgevoerd. Dit was nodig om de voetbalsport te ontwikkelen, maar daarbij ook om het spel sneller te maken. Qua beleving, mentaliteit en weerbaarheid van spelers, coaches en arbiters is er echt veel veranderd sinds het Coronatijdperk. Ik heb het gevoel dat iedereen een korter lontje heeft gekregen, waardoor mensen sneller aangebrand zijn. Dat is te zien in het veld, maar ook daarbuiten. Qua entourage durf ik niet echt uitspraken te doen. Dit komt mede doordat ik bij veel verschillende clubs ben geweest. De entourage in het coronatijdperk vond ik in ieder geval niks. Je kwam bij de club, leidde je wedstrijd zonder publiek en vertrok weer. Dat is niks voor een sociaal wezen als dat ik ben.”
De support vanuit de KNVB gedurende je loopbaan als grensrechter is volgens Koornneef meer dan voldoende geweest. “Ik kon mijn eigen coaches bepalen, af en toe kreeg ik een gastcoach en soms heb ik bewust een keuze gemaakt om afscheid te nemen van mijn coach om met een andere coach verder te gaan. Al met al iedereen die iets voor mij betekend heeft in mijn carrière ben ik dankbaar. Zonder hen had ik mijzelf nooit zo goed kunnen ontwikkelen. Ik raad ook iedereen aan áls er een keuzemogelijkheid is om een coach te krijgen, die kans ook aan te nemen. Daar word je alleen maar beter van is mijn ervaring.”
Als je op hoog amateurniveau actief bent dan krijg je te maken met leuke affiches. Koornneef licht er drie uit: “Zoals Katwijk – Spakenburg op 29 mei 2023. Een volgepakt oranje gekleurd sportpark, aangezien Spakenburg geen supporters mocht meenemen. Spakenburg kwam nog op voorsprong, waardoor heel sportpark De Krom stil was. Uiteindelijk won Katwijk van Spakenburg waardoor men de titel pakte in de Tweede Divisie.
De tweede wedstrijd is moeilijk. Het had de nacompetitiewedstrijd ARC – DTS Ede kunnen zijn in 2019 voor een plek in de Vierde Divisie: 1-1 rust, 2-2 uitslag, 3-3 na verlenging en 5-3 na strafschoppen. Maar dan kies ik toch voor nacompetitiefinale RKAV Volendam – ARC voor een plek in de Derde Divisie. De heenwedstrijd eindigde in een 1-0 voor RKAV Volendam, en tot tien seconden voor tijd leek het af te stevenen op een verlenging. Maar net voor het eindsignaal scoorde RKAV Volendam de beslissende treffer waardoor dit team promoveerde in het seizoen 2022.
Tenslotte kies voor PSV – Feyenoord O19 op 25-08-2018. Dit was een van mijn eerste grote wedstrijden. Het was namelijk een wedstrijd om de supercup O19, die uiteindelijk Feyenoord O19 won. Mooi detail: ik stond in alle grote voetbalbladen met een actiefoto met als kop: ‘Dirk Kuijt verslaat Ruud van Nistelrooy’. Deze toppers stonden toen als trainers aan het roer.”
Eén gebeurtenis wil Koornneef het liefst vergeten. “21-04-2012 staat op mijn netvlies gebrand. Te Werve A1 – Wilhelmus A1. Ik wil er geen enkel woord meer aan vuil maken aangezien ik toen mishandeld ben geweest als scheidsrechter.. Ik kijk liever vooruit dan terug.”
Er zijn verschillen tussen de arbitrage op het hoogste amateurniveau, in de lagere standaardklassen en bij de jeugd, vindt Koornneef. “Ja, en geen kleine verschillen ook. Komt ook deels door het voetbal. Op hoog niveau is er meer respect en gezag en daarnaast denk ik ook dat er meer sprake is van begeleiding en zelfreflectie. Vooral in de Tweede en Derde Divisie zijn er natuurlijk beelden zichtbaar op de televisie en een foutje word snel zichtbaar of uitvergroot. In de lagere klassen vind ik dat sommige scheidsrechters ook eens in de spiegel mogen kijken met de vraag: ‘was ik foutloos vandaag, heb ik steken laten vallen en is het kritiek wat ik krijg terecht?’. Soms moet je bij jezelf te rade gaan als een wedstrijd niet verliep zoals je in gedachten of voor ogen had.”
Met argwaan kijkt Koornneef tegen incidenten aan die met name op de lagere niveaus plaatsvinden op en om de speelvelden. “Soms is het de club assistent-scheidsrechter die de schuldige is, soms is het de scheidsrechter zelf maar vaak is het vanaf de kant, of vanuit het veld. Sinds Corona hebben veel mensen een korter lontje. Daar moet gewoon rekening mee gehouden worden. Het is een maatschappelijk probleem geworden, dat wordt gevoed door de media. Aangezien er veel meer mensen voetbal spelen in plaats van hockey, handbal of welke andere sport dan ook, en commerciële belangen in het voetbal een belangrijk speerpunt is, word natuurlijk elk incident uitvergroot in de media.”
De KNVB moet de daders keihard aanpakken, aldus Koornneef. “Daarnaast moeten de bestuurders ook niet wegkijken maar verantwoordelijkheid nemen door te zeggen ‘voor jou is geen plaats bij deze club als bezoeker, coach, speler of iets anders’. De KNVB moet zeer streng straffen, en de bestuurders van de voetbalclubs moeten ook maatregelen nemen die gelijke tred houden. Als dat niet gebeurt en men dat niet volhoudt dan is het einde zoek.”
Koornneef is één van de initiatiefnemers van ‘Fluitend naar Fairplay’. “Ik heb via het Stap-budget een omscholing kunnen doen voor HBO Sportmanagement. Een 9-maanden-opleiding, waar ik de basisvaardigheden heb geleerd van sportmanagement. Tijdens die opleiding bedacht ik ineens dat ik iets wilde terugdoen voor de Westlandse voetbalclubs. Heb een bericht naar de bestuurders van de aangesloten FevoWest-verenigingen gestuurd met het feit dat ik scheidsrechteravonden wilde organiseren en clubs daarbij te helpen om scheidsrechters te werven. Toen kwam Marco Schregardus van KMD op de lijn en die zei ‘laten we een project opzetten’. En van het een kwam het ander en voor we het wisten hadden we een project. We organiseren spelregelavonden, scheidsrechteravonden, avonden voor ouders die voor het eerst gaan fluiten en vlaggen. Achter de schermen wordt nog hard gewerkt aan iets heel moois. Daar volgt op onze Facebookpagina ‘Fluitend naar Fairplay’ meer info over. Doelen zijn ‘Fairplay’ op en om het veld verbeteren, 1* van de Arag Fairplay-certificering behalen bij de deelnemende verenigingen, meer scheidsrechters werven/certificeren bij clubs oftewel meer positieve aandacht en respect voor de scheidsrechter in het algemeen. Daarnaast willen we een poging wagen om ook rondom het veld meer sportiviteit en respect af te dwingen.”
De KNVB zou ook wat aan het werven van arbiters kunnen doen. “De vergoedingen verhogen en kijken naar de ‘7 B’s’, die ze samen met ARAG hebben opgesteld. Misschien helpt dat de KNVB. Daarnaast forse straffen uitdelen bij excessen. Scheidsrechters weten zich dan gesteund door de bond waar ze voor actief zijn.”
De ontwikkeling van en de aandacht voor het meisjes- en het vrouwenvoetbal draagt ook positief bij aan de doorgroei van dames in het scheidsrechterwereldje. “Er komt steeds meer aandacht voor het meisjes- en vrouwenvoetbal. Dat is goed voor de ontwikkeling van de dames, maar dat stimuleert vast ook vrouwen om te gaan fluiten c.q. vlaggen. Alleen de maatschappelijke problemen maken het vrij moeilijk voor een vrouw. Daarmee wil ik zeggen dat het publiek zich meestal niet kan gedragen en er vaak vooroordelen zijn.”
Koornneef voorziet een kentering in het voetbal. “Ik denk dat de sport over tien jaar helaas aardig veranderd is. Ik ben er wel wat huiverig voor dat er zulke aangrijpende doorvoeringen komen dat veel leden zullen gaan stoppen met het voetbalspel.” Maar daardoor laat hij zich zeker niet kennen. Hij gaat – overtuigd van het positieve effect ervan – enthousiast door met het op de kaart zetten van zijn ‘Fluitend naar Fairplay’.
Oud-amateurscheidsrechter en sportcolumnist Egbert Egberts gaat wekelijks op zoek naar bijzondere verhalen van vrijwilligers, zoals arbiters en clubmensen, of gebeurtenissen in het voetbal voor VoetbalRotterdam. En doet daar op een luchtige manier verslag van in ‘Buitenspel’. Reageren mág!
